MADENCİLİK
ve ENERJİ KAYNAKLARI
A.
MADENCİLİK
Yerkabuğunun
farklı derinliklerinden çıkarılan, ekonomik değer taşıyan
mineral ve elementleremaden denir. Türkiye’de madencilik
faaliyetleri 1935 yılında kurulan M.T.A. ile özel sektör
tarafından yürütülmektedir.
Türkiye’de
çıkarılan önemli madenler
Demir: En
zengin demir yataklarımız, Divriği (Sivas), Hekimhan ve
Hasançelebi (Malatya), Edremit (Balıkesir), Dikili ve Torbalı
(İzmir) ve Simav (Kütahya) çevresinde bulunmaktadır.
Ereğli,
Karabük ve İskenderun’da demir – çelik fabrikaları
bulunmaktadır.
Bakır: Ülkemizin
en zengin madenlerinden biri olan bakır yatakları, çoğu kez
kurşun ve çinko ile birlikte bulunur. En önemli bakır
yataklarımız Karadeniz Bölgesi’nde bulunur. Murgul (Artvin),
Küre (Kastamonu), Çayeli (Rize) ve Köprübaşı (Giresun) bu
bölgedeki başlıca yataklardandır. Ayrıca Maden (Elazığ) ve
Ergani (Diyarbakır)’de de bakır yatakları mevcuttur.
Krom: Paslanmayan
ve çok sert bir maden olduğundan, madeni eşya yapımında ve
kaplamasında kullanılır.
Krom
yatakları altı ana bölgede toplanmıştır.
Fethiye,
Köyceğiz, Denizli
Alacakaya
(Guleman) (Elazığ)
Bursa,
Eskişehir
Adana,
Kayseri, Mersin
İskenderun,
Kahraman Maraş, İslahiye
Kopdağı
(Doğu Anadolu)
Krom
madeni Antalya ve Guleman’daki ferro-krom tesislerinde
işlenmektedir.
Boksit: Alüminyumun
hammaddesi olan boksit çok hafif olduğundan uçak sanayiinde,
otomobil, ev, elektrik malzemesi yapımında kullanılır.
Boksit
yatakları Seydişehir (Konya), Akseki (Antalya) İslahiye (Gazi
Antep) ve Milas (Muğla) civarında bulunur. Buralarda çıkarılan
boksit, Seydişehir alüminyum tesislerinde işlenmektedir.
Bor
Mineralleri: Ülkemiz bor rezervi bakımından Dünya’nın en
zengin yataklarına sahiptir. Bu nedenle, bor madeninin çoğu ihraç
edilmektedir. Bor madeninden elde edilen boraks ve asit borik nükleer
alanda, jet ve roket yakıtında katkı maddesi olarak, ayrıca
sabun, tekstil, cam, kâğıt sanayii, vb alanlarda kullanılır.
Bor
mineralleri Balıkesir, Susurluk, Bigadiç çevresi ile Kütahya,
Emet ve Eskişehir çevresinde çıkarılır. Çıkarılan mineraller
Bandırma’daki tesislerde işlenir.
Kükürt: Kükürt
gübre, kimya ve boya sanayiinde kullanılır. Ayrıca kauçuğun
işlenmesinde ve sülfirik asit üretiminde de kullanılır.
Ülkemizde
kükürt yatakları Keçiborlu (Isparta) ve Milas (Muğla) çevresinde
bulunmaktadır.
Zımpara
Taşı: Çeşitli kesici, torpüleyici ve silici aletlerin
yapımında kullanılan zımpara taşı yönünden ülkemiz çok
zengindir. Tire (İzmir), Manisa, Söke (Aydın), Milas (Muğla) ve
Tavas (Denizli) da çıkarılır.
Barit: Suda
erimeyen bir maden olduğundan boya, deri, kimya, cam ve kauçuk
sanayiinde kullanılır. Ülkemiz barit yatakları bakımından
zengin sayılır. Antalya, Muş, Gazi Antep ve Eskişehir çevresinde
barit yatakları bulunmaktadır.
Tuz: Türkiye
tuz yatakları bakımından son derece zengindir. Kaya tuzu yatakları
üçüncü jeolojik zamanda, kapalı göl havzalarında suların
buharlaşması ile oluşmuştur. Son yıllarda tuz üretimimiz üç
kat artmıştır.
Türkiye’deki
tuz üretiminin çoğu, Tuz Gölü ile İzmir Çamaltı tuzlasından
sağlanır. Kaya tuzu yatakları, Çankırı, Kars, Iğdır ve
Nevşehir çevresinde bulunmaktadır.
Cıva: Tek
sıvı madendir. Zirai ilaç yapımında, kâğıt sanayiinde, suni
gübre üretiminde ve boya sanayiinde kullanılır. Türkiye’de
Sarayönü (Konya), Ödemiş (İzmir), Manisa ve Uşak çevresinde
çıkarılmaktadır.
Kurşun
– Çinko: Genelde kurşun ve çinko bir arada bulunur.
Ülkemizde Keban (Elazığ) ve Kayseri çevresinde kurşun-çinko
yatakları vardır.
Lületaşı: Eskişehir
çevresinde çıkarılır ve işlenir. Süs eşyası yapımında
kullanılır.
Oltutaşı:
Erzurumun Oltu ilçesinde çıkarılır ve işlenir. Süs eşyası
yapımında kullanılır.
Fosfat: Gübre
hammaddesi olarak kullanılan fosfat ihtiyacımızı karşılamaz.
Fas, Tunus ve Cezayir’de yaygın olarak görülür ve daha çok bu
ülkelerden ithal edilir. Türkiye’deki en zengin fosfat yatakları
Mazıdağı (Mardin), Adıyaman, Bingöl ve Bitlis’te
bulunmaktadır.
Manganez: Çeliğe
sertlik kazandırmak ve direncini artırmak için kullanılır. Uşak,
Afyon, Muğla, Adana, Erzincan, Artvin ve Trabzon çevresinde
manganez yatakları bulunur. İhtiyacı karşılamaz. Bu nedenle
ithal edilir.
Mermer: Ülkemiz
mermer bakımından zengindir. Afyon, Kütahya, Marmara Adası,
Kırşehir, Tokat ve İzmir çevresinde çıkarılır. Yurt dışına
ihracatı yapılır.
Volfram
(Tungsten): Çok sert olması nedeniyle özel sanayi çeliği
olarak kullanılır. Demiryolu, iş makineleri, uçak ve gemi yapımı
yanında, ampüllerde enerjiyi ışığa çevirmede kullanılır.
Bursa Uludağ’da çıkarılıp işletilmektedir. Fakat son yıllarda
üretimi durmuştur.
Asbest
(Amyant): 14 bin °C sıcaklığa dayanır. Isıya dayanıklı
araç ve gereç yapımında kullanılır. Konserojen madde
bulundurması nedeniyle, kullanımı sınırlandırılmıştır.
Eskişehir, Bursa, Erzincan, Hatay, Kars, Ağrı, Malatya, Sivas,
İskenderun, Uşak ve Konya’da çıkarılır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder